Janusz Szczodrak

---

Życiorys

Janusz Szczodrak przyszedł na świat 1 grudnia 1950 roku w Starachowicach, gdzie spędził swoje dzieciństwo oraz uzyskał podstawowe i średnie wykształcenie. W 1968 roku podjął studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, który obecnie nosi nazwę Wydział Biologii i Biotechnologii. W 1973 roku, po zakończeniu nauki, otrzymał tytuł magistra biologii w zakresie mikrobiologii, przyznawany z wyróżnieniem.

Już rok wcześniej rozpoczął swoją karierę zawodową w Zakładzie Mikrobiologii Stosowanej UMCS, który w późniejszych latach został przekształcony w Zakład Mikrobiologii Przemysłowej, a obecnie funkcjonuje jako Katedra Mikrobiologii Przemysłowej i Środowiskowej. W trakcie swojej kariery naukowej przeszedł przez wszystkie etapy awansu, osiągając tytuł profesora nauk biologicznych w 1999 roku oraz uzyskując status profesora zwyczajnego w 2006 roku. Ostatnie lata pracy spędził jako profesor, pełniąc tę rolę od 2018 roku do końca zatrudnienia.

W latach 1999–2019 Janusz Szczodrak stał na czele Instytutu Mikrobiologii i Biotechnologii oraz kierował Zakładem Mikrobiologii Przemysłowej. Następnie w latach 2019–2020 kierował Katedrą Mikrobiologii Przemysłowej i Środowiskowej w Instytucie Nauk Biologicznych. Dodatkowo w latach 2004-2008 był dyrektorem Centrum Biotechnologii UMCS, które powstało we współpracy z Lubelskim Parkiem Naukowo-Technologicznym.

Janusz Szczodrak zdobywał cenne doświadczenia podczas staży naukowych w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie oraz Uniwersytecie Warszawskim w 1975 roku. W latach 1998-2000 odwiedzał również różnorodne ośrodki naukowo-dydaktyczne oraz firmy biotechnologiczne w Litwie i Szwecji w ramach wymiany międzynarodowej. W 1987 roku był stypendystą Uniwersytetu im. Karola Franciszka i Politechniki w Grazu (Austria), a w latach 1990-1991 pracował naukowo jako postdoctoral visiting scientist na Waszyngtońskim Uniwersytecie Stanowym w Pullman, USA.

Od 1 lutego 2021 roku Janusz Szczodrak sprawuje tytuł profesora emerytowanego.

Praca naukowa

Problematyka badawcza profesora obejmowała szereg fascynujących zagadnień, które były przedmiotem jego zainteresowań przez wiele lat. W późniejszym okresie jego kariery, szczególną uwagę poświęcił badaniom nad enzymami i polisacharydami, które odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu oraz leczeniu próchnicy zębów. Właściwości immunomodulacyjne, prebiotyczne i działanie przeciwnowotworowe grzybowych α-(1→3)-glukanów również znajdowały się w kręgu jego badań. Profesor szczególnie wyróżnił się cyklem nowatorskich badań dotyczących bakterii oraz enzymów grzybowych, zwłaszcza mutanaz, i ich zastosowania w redukcji płytki nazębnej.

Jego unikalne podejście otworzyło nową drogę do efektywnej profilaktyki oraz terapii próchnicy, co jest niezmiernie istotne dla zdrowia jamy ustnej. Profesor był również kierownikiem wielu projektów badawczych i dysponował znaczącym doświadczeniem w zakresie ich opracowywania oraz zarządzania. Współtworzył przemysłową technologię produkcji biopreparatu skutecznego w walce z próchnicą.

Jego dorobek naukowy jest imponujący i obejmuje 244 pozycje, w tym 80 artykułów z listy JCR oraz 6 patentów, a także 139 pozycji recenzenckich. Te prace są ściśle związane z biotechnologią i znacząco przyczyniły się do rozwoju tego obszaru zarówno w Polsce, jak i na świecie. Wpływ jego badań jest zdumiewający, gdyż osiągnęły one aż 1354 cytowania i wskaźnik h na poziomie 22.

Profesor Szczodrak to również uznany lider lubelskiej biotechnologii. Angażował się w tworzenie oraz organizację bazy lokalowej oraz opracowywanie programów dydaktycznych dla specjalności biotechnologia. W jego zespole badawczym dwie osoby uzyskały stopień doktora habilitowanego. Jako promotor był odpowiedzialny za prowadzenie 2 doktoratów, 101 prac magisterskich oraz 33 licencjackich. Jego rolą było także recenzowanie wielu ważnych prac naukowych, w tym: dwa postępowania o nadanie tytułu profesora, cztery habilitacje, 7 rozpraw doktorskich, oraz projekty badawcze.

Poza działalnością naukową, profesor brał aktywny udział w pracach organizacyjnych oraz inicjatywach społecznych na terenie wydziału i uczelni. W 1980 roku odegrał istotną rolę w powołaniu oraz organizacji NSZZ „Solidarność” w UMCS. Był senatorem uczelni w kadencjach 2008–2012 oraz 2016–2020, a także członkiem wielu komisji wydziałowych i rektorskich, co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój lokalnej społeczności akademickiej.

Życie prywatne

Janusz Szczodrak jest mężem Bożenny, która posiada tytuł magistra biologii i cieszy się emeryturą jako nauczycielka. Para ma córek, a ich dzieckiem jest Anna Nowaczek, także wykształcona, gdyż uzyskała tytuł magistra socjologii.

Nagrody i wyróżnienia

Janusz Szczodrak to postać, której osiągnięcia w dziedzinie nauki i służby społecznej zasługują na szczególne uznanie. W ciągu swojej kariery zdobył liczne nagrody oraz wyróżnienia, które mówią o jego zaangażowaniu oraz umiejętnościach.

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 2019 roku,
• Złoty Medal Za Długoletnią Służbę z 2017 roku,
• Medal 700-lecia Miasta Lublin, również z 2017 roku,
• wyróżnienie przez lubelskie media tytułem „Bene Meritus Terrae Lublinensi” w kategorii Nauka w 2014 roku,
• Odznaka honorowa Prezesa Rady Ministrów RP „Za Zasługi dla Wynalazczości” z 2013 roku,
• nominacja przez kapitułę Kuriera Lubelskiego do tytułu „Człowieka Roku 2013”,
• nagroda naukowa „Marii Curie” w UMCS za „Opracowanie przemysłowej technologii produkcji mutanazy – unikatowego enzymu skutecznego w walce z próchnicą zębów” przyznana w 2012 roku,
• Odznaka Solidarność–Wierny, którą otrzymał w 2005 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi przyznany w 2002 roku,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej z 2000 roku,
• nagroda zespołowa Sekretarza Naukowego PAN z 1989 roku.

Te wyróżnienia i nagrody stanowią jedynie wycinek bogatej kariery Janusza Szczodraka, który nieprzerwanie angażuje się w działalność naukową i edukacyjną, przyczyniając się do rozwoju lokalnej społeczności oraz promując innowacje w swojej dziedzinie.

Członkostwa

Janusz Szczodrak był aktywnym uczestnikiem wielu towarzystw naukowych, co podkreśla jego zaangażowanie w rozwój nauki i technologii.

• Polskie Towarzystwo Mikrobiologów,
• Polskie Towarzystwo Technologów Żywności,
• Polska Federacja Biotechnologii,
• Krajowa Sieć Naukowa „Biokataliza Stosowana”,
• Lubelskie Towarzystwo Naukowe,
• Komisja Biotechnologii Oddziału PAN w Lublinie.

---

Oceń: Janusz Szczodrak

---